به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان تهران،همزمان با چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ؛ نقد و بررسی کتاب «تیغ و تاج» نوشته مصطفی جمشیدی با حضور علی‌اکبر والایی منتقد و داستان‌نویس جمع کثیری از اعضای نوجوان و جوان  در کتابخانه عمومی بسیج برگزار شد.

علی اکبروالایی؛منتقد اثر در ابتدای نشست به معرفی کتاب پرداخت و گفت:رمان «تیغ و تاج»؛ روایت زندگی یک شکنجه‎گر دوران طاغوت ، کوششی در بازآفرینی خشونت ساواک در دهه ۵۰ برای کنترل و سرکوب انقلابیون است در واقع این اثر تازه‌ترین نگره ادبی پیرامون وقایع آن دوران از تاریخ معاصر و زندگی مبارزان است.

وی افزود:این رمان به سرنوشت یک ساواکی که زنش را طلاق داده و تحت پوشش یک گارسن در رستوران تاسیسی ساواک کار می کند، می پردازد. زندگی شخصی وی، احساسات سردرگم و نحوه عمل سرتیم های ساواک با وی و همکارانش دستمایه های نوشتن من  در خلق این رمان است که در پایان با تهاجم انقلابیون مسلمان رستوران دچار آتش خشم انقلابیون مسلمان شده و تخریب می شود.

والایی تصریح کرد:این رمان در برگیرنده یک اتفاق معنادار برای یک بازجوی مست در کمیته مشترک شهربانی و ساواک است؛«تیغ و تاج» همچنین رویکردی واقع‌گرایانه به نوع زندگی ستمگران دارد و از یک و چند رویداد مستند و شبه مستند بهره می‌گیرد.

منتقد اثر گفت:این کتاب تسلط به دوران ستم و نحوه نگرش حاکمان را در بیدادگاه‌ها به تصویر می‌کشد؛ نگاه هستی‌شناسانه در کفر و ایمان شخصیت‌ها را می‌توان از دیگر مؤلفه‌های این رمان دانست.

 علی‌اکبر والایی نویسنده و منتقد با بیان اینکه کار نویسنده جزئیات پردازی در رمان است، گفت: به معنای فنی کلمه وقتی صحنه‌ای را نویسنده توصیف کند تا آنجا که ممکن است باید به جزئیات بپردازد و جاندارها و بی‌جان‌ها را توصیف و تصویر سه بعدی به مخاطب ارائه کند و این واقعه در «تیغ  و تاج» به مکرر اتفاق افتاده است.

وی ادامه داد: آن قسمت از کتاب برای من خیلی جذاب بود که نویسنده به بازجو پرداخته است و در زمانی که بازجو بازی ذهنی را  شروع کرده ، زندانی نعل وارونه می‌زند و می‌گوید من آزادتر از تو هستم و زمانی که تو نیستی من از زندان‌ها عبور می‌کنم و عطر دل‌انگیز روستا را حس می‌کنم و با همه آدم‌هایی که دوست دارم ملاقات می‌کنم و به واقع زندانی بازجو را به مبارزه می‌طلبد.

والایی افزود: زمانی که بازجو در شکنجه زندانی به نتیجه مطلوب خود نرسد از نظر روانی بازی را شروع می‌کند تا زندانی را به مسلخ ببرد و چون زندانی اهل مطالعه بود اسیر بازجو نشد و بازجو می‌گوید تو آرمان من را نمی‌توانی به مسلخ ببری اینها روایت خوب و ارزشمند نویسنده اثر بود.

وی گفت: اما در خوانش اثر من منتظر بودم اتفاقات قشنگ‌تر را ببینم اما نویسنده با پرداختن به خرده‌روایت‌هایی از هم گسیخته نتوانسته گره‌افکنی در داستان ایجاد کند. البته داستان پرقدرت خوبی است و سرشار از خرده اطلاعات از اشیا  لوازم جزیی و طرز تفکر و عملیات است و بخش اعظمی از داستان را خیال تشکیل می‌دهد که واقعیات داستانی به خود می‌گیرد.

این نویسنده گفت: خیال در این اثر بسط پیدا می‌کند. خرده روایت‌های زیاد بیشترین لطمه را به کتاب میزند و وقتی خرده روایت‌ها زیاد میشود برای مخاطب سخت است با داستان رابطه برقرار کند تا می‌آید مخاطب هم‌ذات‌ پنداری کند نویسنده خرده روایت دیگری تعریف می‌کند و این به سازماندهی کتاب لطمه وارد می‌کند و خیلی جاها تعلیق نداریم. کتاب خوان‌های حرفه‌ای به علت توصیف از مکان‌ها و اطلاعاتی که از کتاب وجود دارد با اثر ارتباط برقرار می کنند اما مخاطب عام نه؛ به نظر من نویسنده تا حد مطلوب باید تلاش کند مخاطب عام را جذب کند و این حق را ندارد این فرصت را از مخاطب عام سلب کند.

وی گفت: اگر نویسنده‌ای به فرم علاقه‌مند است باید جوری به فرم بپردازد که کشش داستانی لطمه نخورد و اگر قرار باشد مخاطب کتاب را در ابتدا و میانه رها کند شکست خورد است.مخاطب باید هر صحنه‌ای که خوانده است اسیرش شود و سعی کند بداند در آینده چه اتفاقاتی می‌افتد و اما این اتفاق در اثر نمی‌افتد. 

والایی افزود: شروع داستان خوب بود اما نویسنده زود این فرصت را از دست می‌دهد چون نتوانست در داستان گره ایجاد کند.

وی همچنین گفت: رمان «تیغ و تاج» به زندگی یک مأمور ساواک می پردازد که زندگی خانوادگی مناسبی ندارد و همچنین به رستورانی می‌پردازد که ساواک در منطقه‌ای که مبارزان علیه رژیم پهلوی در آنجا زندگی می‌کنند می‌سازد تا گارسون آن نقش بازی کند و به اطلاعات دست پیدا کند. کتاب اطلاعات تاریخی بسیار خوبی دارد و توانسته است مأمور ساواک را به خوبی شخصیت‌پردازی کند. اسم این کتاب هم اسم جالی است اما از طراحی خوبی برخوردار نیست.

بنابراین گزارش در ابتدای مراسم ۲۰ کودک با روایت صفحات اول کتاب تاج بر سر گذاشتند و بعد از پایان روایت تاج‌ها را به منظور پایان سلطنت پادشاهی در 40سال گذشته از روی سر برداشتند.

گفتنی است «وقایع نگاری یک زندیق»، «سمندر»، «بوفاری 4»، «بیداری»، «گزارش وقایع نخل»، «شب رنج موسی»، «معبر به آخرالزمان»، «شنیدن آوازهای مغولی»، «خود نوشت»، «بازیافته های شهر دلتنگ»، «وقت نیایش ماهی‌ها»، «سونات عدن» و ... از دیگر آثار این نویسنده هستند.